Poinsecja, czyli gwiazda betlejemska

Poinsecja znana jest pod wieloma nazwami. Botanicy nazywają ją wilczomleczem nadobnym (Euforbia pulcherrima), choć nazwa ta jest mało znana i rzadko używana. Najczęściej nazywana jest gwiazdą betlejemską, gdyż jej liście mają kształt przypominający gwiazdę, a zabarwiają się w okolicy Bożego Narodzenia.

Historia poinsecji

Poinsecja była rośliną cenioną przez Azteków, którzy nazywali ją Cuetlayochitl lub Cuetlaxochitl. Rośliny były ozdoba dworu Montezumy, azteckiego władcy. Już wówczas roślina ta była symbolem czystości.

Po tym, jak w Ameryce Południowej zawitali konkwistadorzy, poinsecja stała się symbolem Bożego Narodzenia, a jej kolorowe liście za symbol Gwiazdy Betlejemskiej. W XVII wieku franciszkanie zamieszkujący okolice Taxco w Meksyku zaczęli używać poinsecji podczas procesji. Natomiast w Gwatemali rośliny używano do przyozdabiania ołtarzy w okresie świątecznym.

Z tym ostatnim zwyczajem, związana jest pewna meksykańska legenda. Biedna dziewczyna Pepita szła ze swoim kuzynem Pedro w Wigilię do kaplicy, ale nie stać ją było na kwiaty. Zerwała więc rosnącą przy drodze roślinę, by przyozdobić ołtarz i w ten sposób uczcić narodziny Jezusa. Kiedy złożyła bukiet w kaplicy, stał się cud i zielone, niepozorne liście rośliny zmieniły barwę na piękną, głęboką czerwień. Począwszy od tego dnia roślina nazywana jest Flores de Nochebuena, czyli wigilijne kwiaty.

Gwiazda betlejemska – symbolem szczęścia

Gwiazda betlejemska w postaci rośliny doniczkowej trafiła do Ameryki Północnej, Europy, Azji, a nawet Australii. Powszechnie zaczęto uważać gwiazdę betlejemską za rodzinę przynosząca szczęście. Postawiona w domu w okresie bożonarodzeniowym ma zapewniać pomyślność także w czasie świąt Bożego Narodzenia. W Azji wręcza się poinsecję na szczęście w Nowym Roku. Trafia też do bukietów ślubnych, by zapewnić pomyślne życie młodej pary.

W Stanach Zjednoczonych obdarowuje się najbliższych doniczkami z gwiazdą betlejemską 12 grudnia, kiedy jest obchodzony Dzień Poinsecji (National Poinsettia Day). Dzień ten ustanowiono nieprzypadkowo, gdyż 12 grudnia 1851 roku, zmarł Joel Roberts Poinsett, były ambasador USA w Meksyku oraz badacz, który przeszczepił wilczomlecz na grunt amerykański.

Poinsecja jako roślina ozdobna

Poinsecja może być rośliną wieloletnią lub jednoroczną, a wszystko zależy od tego, gdzie rośnie. W swojej ojczyźnie, czyli w górskich terenach Meksyku, Gwatemali i Kolumbii, osiąga ona znaczne rozmiary i rośnie corocznie. Również w ciepłym klimacie południowej Europy osiąga ona znaczne rozmiary i uprawiana jest w przydomowych ogródkach jako roślina wieloletnia. Niestety w wielu krajach europejskich traktowana jest jako sezonowa roślina ozdobna i jest to jej główne, ale nie jedyne zastosowanie.

Jako roślina ozdobna poinsecja została sprowadzona do Stanów Zjednoczonych w roku 1825 z Meksyku. Zawdzięczamy to Joelowi Robertsowi Poinsettowi, który będąc członkiem  Amerykańskiego Towarzystwa Filozoficznego, wyjechał na ekspedycję do Meksyku wraz z grupą naukowców z Filadelfii. Podczas wyprawy uzyskał sadzonki wilczomlecza nadobnego, które wysłał do Ogrodu Botanicznego w Filadelfii, gdzie uprawiano je do 1829 roku. Stamtąd, jeden z pracowników ogrodu, wysłał je w 1834 roku do Europy. Od tamtej pory poinsecja uprawiana jest w szklarniach, w doniczkach lub na kwiaty cięte.

Rośliny doniczkowe stanowią ozdobę naszych mieszkań i wigilijnych stołów. Coraz częściej stanowi też element świątecznych stroików. Jako dekoracja stała się niemal tak popularna, jak choinka. Rośliny cięte zachowują świeżość w wazonach nawet do 3 tygodni. W celu przedłużenia ich trwałości zaleca się przycięcie końców pędów i zanurzenie ich w ciepłej wodzie. Jako roślinę doniczkową należy trzymać ją w miejscu jasnym, ciepłym i z dala od przeciągów.

Praktyczne zastosowanie poinsecji

Mimo że dla nas poinsecja jest rośliną głównie ozdobną, to w krajach, z których pochodzi, uważana była za roślinę użytkową. W Meksyku i Gwatemali jej sok używano jako kremu do golenia, a także jako lekarstwo na ból zębów i środek wymiotny. W Gwatemali okłady z liści wilczomlecza stosowano jako środek przeciwbólowy, a z podsadek uzyskiwano czerwony barwnik.

Odwar z podsadek traktowany był przez kobiety karmiące jako środek zwiększający. Liściom przypisuje się też działanie aborcyjne. Sok mleczny używa się do leczenia różnego rodzaju zmian skórnych, a na użądlenia owadów nakłada się tłuczone liście.

Powszechnie uważa się poinsecję za roślinę trującą, jednak naukowcy potwierdzają działanie bakteriobójcze wyciągu z rośliny wytrawianej etanolem na: Bacillus cereus, Bacillus megaterium i Staphylococcus epidermidis.

 
Poinsecja kwitnie do 9 tygodni i w tym czasie możemy cieszyć się jej urokiem. Jednak przetrzymanie jej do roku kolejnego, by ponownie zakwitła nie jest łatwe, mimo że możliwe. W kolejnym artykule dowiecie się, jak zajmować się poinsecją, by dotrwała do kolejnego świątecznego sezonu.